“Ảo” sợ hơn thật

Gần đây, lĩnh vực kinh tế xuất hiện cụm từ “lạm phát tâm lý” hay còn gọi là lạm phát “ảo”. Có lạm phát thật thì cũng có lạm phát “ảo”.

Nhiều khi cái ảo còn sợ hơn cái thật, bởi có quá nhiều yếu tố gây nên tâm lý ảo giác tác động mạnh đến mức người ta ngộ nhận đó là sự thật. Trong tình trạng lạm phát từ trước tới nay, lạm phát “ảo” là một trong những nguyên nhân quan trọng đẩy lạm phát thật lên cao, nhất là môi trường tâm lý xã hội dễ bị dao động, nghiêng ngả ở nước ta.

Bằng chứng hiển nhiên là thời gian vừa qua, việc hàng hóa tăng giá không hoàn toàn vì nguyên nhân cung cầu, chắc chắn phía sau có những yếu tố lợi ích cục bộ, tranh thủ tình hình tung tin thất thiệt, đầu cơ, tăng giá, thậm chí chưa mưa đã té nước ăn theo. Đây là nhận xét của một thành viên Hội đồng Chính sách tiền tệ quốc gia.

Nói cho rõ hơn, tại Hà Nội và TP.HCM, có những thời điểm rau quả không thiếu, hàng hóa khá đủ, giá cả tại các chợ đầu mối không đắt đỏ, thế nhưng khi về đến các chợ bán lẻ thì giá lại tăng cao, gây tâm lý thiếu hàng giả tạo khiến giá cả cao lại càng có cơ hội cao vọt. Đó chỉ là một “góc” của yếu tố “ảo”, cái “ảo” mạnh nhất chính là lãi suất. Chỉ số giá tiêu dùng năm 2010 dự kiến được khống chế trong biên độ tăng khoảng 11%.

Như vậy, đáng ra lãi suất tiết kiệm tối đa là 13% và lãi suất cho vay sẽ vào khoảng 13-15%, thế nhưng thực tế vừa qua, nhiều ngân hàng đã “đầu têu” đẩy mức giá lãi suất tiết kiệm vọt lên 16-17%, lãi suất cho vay lên tới 18%, thậm chí lãi suất cho vay tiêu dùng còn đẩy lên mức “kỷ lục” hơn 20%. Ngân hàng Nhà nước đã kịp thời “thổi còi” cảnh cáo.

Rõ ràng, đây là tăng “ảo” không phản ánh đúng cung cầu thực tế. Việc tung ra mức lãi suất tiết kiệm lên tới 17% của một vài ngân hàng thương mại, đâu phải do cung cầu thực, mà chỉ là khan hiếm “ảo” mang lại lợi ích cục bộ. “Lạm phát tâm lý” đâu chỉ trong người dân mà nó xuất phát từ chính những tổ chức tín dụng cố tình gây ra lạm phát ảo, tạo ra tâm lý bất an đối với người sản xuất, kinh doanh, người tiêu dùng.

Nguy hại hơn còn gây “méo mó” hoạt động tiền tệ. Để lãi suất trên thị trường tăng có thể phần nào giúp ngăn ngừa lạm phát tăng cao. Song, nếu chỉ là “ảo” thì nó có tác động ngược lại, tức là nếu cứ để lãi suất cho vay tăng nữa sẽ “đánh” mạnh vào chi phí đầu vào của doanh nghiệp và rất có thể tạo ra lạm phát “kép”.

Theo ý kiến của một số chuyên gia, có thể sử dụng rất tốt các biện pháp hành chính để ngăn chặn triệu chứng “ảo”. Cụ thể là trong việc kiểm soát thị trường không để lãi suất tăng cao vô lý, ở đây vai trò “cầm cân nảy mực” của Ngân hàng Nhà nước là hết sức quan trọng. Phải giám sát và kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm, ví như cảnh cáo Techcombank vì đã làm ảnh hưởng đến thị trường lãi suất và gây mất ổn định thị trường tài chính, tiền tệ.

Đối với các lĩnh vực khác cũng phải mạnh tay như vậy. Khi đã xác định rằng tăng giá không phải do yếu tố cung cầu, tại sao không làm rõ vì sao khan hàng, đầu cơ ở đâu, lĩnh vực nào để xử lý nghiêm? Ý kiến của một tiến sĩ, thành viên Hội đồng Chính sách tiền tệ quốc gia tỏ ra rất quyết liệt: “Nếu chỉ hô hào chung chung, không có các biện pháp mạnh tay thì sẽ rất khó chặn được đà tăng giá hiện nay. Đối với lạm phát tâm lý, tại sao chúng ta không tìm giải pháp để giải tỏa cho tâm lý này?”.

Trong thời điểm hiện nay, đương nhiên không chỉ mạnh tay áp dụng các biện pháp hành chính là có thể ngăn chặn được lạm phát cao. Vừa phải “mạnh tay” hành chính, vừa phải phối hợp hài hòa giữa các chính sách như tài khóa, tiền tệ, xuất nhập khẩu, hải quan, thuế. Bởi vì, lạm phát cao vừa có nguyên nhân từ bên ngoài, vừa có nguyên nhân từ bên trong. Đáng lo nhất là từ bên trong, lạm phát “ảo” đáng sợ hơn lạm phát thật.

(An ninh Thủ đô)